Yeni sistem açıklandı ancak cevap bekleyen çok fazla soru var. Eğitim bölgeleri ne gibi kriterlere göre oluşturulacak? Beş tercihine de yerleşemeyen öğrenci ne yapacak? İşte uzmanlara göre, acil yanıtlanması gereken 10 soru ve bu konudaki öneriler.
Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz’ın önceki gün açıkladığı yeni liselere giriş sistemine göre, öğrenciler tercihleri doğrultusunda evine yakın okullara yerleştirilecek. Beş tercih hakkı olacak ve başarı puanına bakılacak. Köklü liselere ise sınavla öğrenci alınacak. Mayısta tam listesi açıklanacak bu okullara gitmek isteyenler, haziranda sınava girecek. Özel okullar da isterse kendi sınavını yapabilecek. Ancak akıllara takılan bazı sorular var. Eğitimci Onur Soğuk ve Hatice Yılmaz ile Eğitim Reformu Girişimi’nden Batuhan Aydagül’e göre bu 10 soru ve öneriler şöyle:
1- Eğitim bölgeleri hangi kriterlere göre oluşturulacak?
Beş tercih yapılacak eğitim bölgelerinin nasıl belirleneceği, büyüklüğü bilinmiyor. İlçelere, yoğunluğa göre mi oluşturulacak, farklı ilçelerden değişik okul türleri dahil edilerek mi?
Kimi ilçelerde bazı lise türleri olmazsa nasıl çözüm bulunacak? İstediği okul türüne giremeyen, komşu bölgedeki liseye gidebilecek mi?
2- Beş tercihine de yerleşemeyen öğrenci ne olacak?
Adrese dayalı yerleştirmede beş tercihine yerleşemeyen öğrenci için net açıklama yapılmadı. Yakınlık kriteri daha zengin muhitteki okulun avantajlı olabileceği endişesini getiriyor. Bölge tanımı ve yerleştirme sisteminde farklı coğrafi koşullar için değişebilecek öneriler olmalı.
3- Farklı adres göstermek nasıl önlenecek?
Bu çok tartışılıyor. Bakan Yılmaz “Kontrol mekanizmaları var” dese de, uzmanlar bunun eğitim göçüne neden olabileceği konusunda uyarıyor.
4- Köklü liseler neye göre belirlenecek?
Bazı liseler için ‘seçici okul’ olup olmayacağının belirleneceği kritik bir süreç var. Bu okullara öğrencilerin farklı gereksinimlerine göre özgün eğitim modelleri sunabilmesi için de fırsat sağlanmalı. Bu okullar hangileri ve nerelerde olacak? ‘Lise ve şehir lobileri’nin bu süreci etkilemek için çalışacağını öngörebiliriz. Bu okul grubu ülke için kritik önemde olduğundan sürecin nasıl yürütüleceği önemli.
5- Nitelikli liseye giremeyen, adrese dayalı tercihini nasıl yapacak?
Her iki yerleştirme sistemi için başvuruların ve sonuçların açıklanmasının aynı tarihte olacağı söylendi. Bu durumda nitelikli liseler için başvuranlar tercihlerine yerleşemezse kayıtları için nasıl bir yöntem izlenecek?
6- Sınavın 6, 7, 8’inci sınıf müfredatını kapsaması bu yıl girecek öğrenciler açısından dezavantaj yaratmayacak mı?
TEOG’da öğrenciler 8’inci sınıftan sorumluydu. Şimdi 6 ve 7 de eklendi. Bu yıl sınava gireceklerin 6 ay gibi bir sürede üç yılın derslerine çalışması gerekecek. Hangi derslerden kaç soru geleceği de henüz belirtilmedi.
7- Tek sınav baskıya neden olmayacak mı?
Öğrenciler 90 dakikalık tek sınavla köklü liseye yerleştirilecek; bunun anlamı hatırı sayılır ortaokulda eğitimin yine sınavda başarı odağıyla gerçekleşeceği. Özel dersler, kurslar ve dershane gibi ortaokulların önü daha açılacak. Sınavın isteğe bağlı olması dezavantajlı ve farkındalığı düşük öğrenciler için olumsuzluk yaratabilir. Öğretmenlerin başarılı çocuğu keşfedip cesaretlendirmesi önemli.
8- Sınavda puan hesaplama nasıl olacak? Okul başarısı etkileyecek mi?
TEOG’da ortak sınavlara Ortaöğretim Başarı Puanı eklenerek Yerleştirmeye Esas Puan oluşturuluyordu. Yeni sistemde yerleştirme puanı nasıl hesaplanacak, okul başarısı etkileyecek mi, açıklanmadı.
9- Özel yetenekle alan veya az sayıdaki liselere nasıl girilecek?
Güzel sanatlar ve spor liseleri gibi okullarla sayıları az olan denizcilik, iklimlendirme, uçak bakımı gibi meslek liselerine öğrenci alımıyla ilgili açıklama yapılması gerekiyor.
10- Nakil hakkı verilecek mi?
Yerleştirmenin ardından öğrencilere nakil hakkı tanınıyordu. Şimdi bunun olup olmayacağı bilinmiyor.
MEB verilerine göre, toplam 11 bin 76 lise var. 5 bin 225’i Anadolu, 4 bin 399’u mesleki ve teknik, 1.452’si ise imam hatip liselerinden oluşuyor.
