Çocuklarınızı boğmadan nasıl ilgili ebeveynler olacağınız konusunda kafanız mı karışık? İşte size helikopter ebeveyn olup olmadığınız ve çocuklarınızın çevresinde dört dönmeyi nasıl frenleyeceğiniz konularında uzman tavsiyeleri.
Helikopter Ebeveynlik Nedir?
“Helikopter ebeveyn” terimi ilk olarak Dr. Haim Ginott’un 1969’da yayınlanan “Ebeveynler ve Gençler” adlı kitabında, ailelerinin bir helikopter gibi etraflarında dört döndüğünü söyleyen gençler tarafından kullanıldı ve bu terim 2011 yılında sözlüğe girecek kadar popüler oldu. Benzer terimler arasında “çim biçme makinesi ebeveynliği”, “aşırı korumacı ebeveynlik” ya da “buldozer ebeveynlik” bulunmaktadır. Detroit yakınlarındaki Endişe Bozuklukları Tedavi Merkezi yöneticisi ve Endişe Bozuklukları Yazarı Dr. Carolyn Daitch, helikopter ebeveynlik “çocuklarına aşırı odaklanmış ebeveynlik tarzı” dır diyor, bu konularda uzman biri olarak. Dr. Daitch “Genellikle çocuklarının deneyimleri ve özellikle başarı ya da başarısızlıkları için çok fazla sorumluluk üstleniyorlar.” diyor. Lisanslı bir psikolog ve Even June Cleaver Would Forget the Juice Box kitabının yazarı Ann Dunnewold bunu “aşırı ebeveynlik” olarak isimlendiriyor. “Bir çocuğun hayatına aşırı kontrol, aşırı korumacılık ve mükemmeliyetçilik yollarıyla, aşırı sorumlu ebeveynler olarak karışmak” olarak açıklıyor Dr. Dunnewold.
Helikopter Ebeveyn Kimdir?
Bu terim çoğunlukla lise ve üniversite çağındaki öğrencilerin, onların yapabileceği görevleri (örneğin; düşük notlar için öğretmeni aramak, ders planı düzenlemek, egzersiz alıştırmalarını düzenlemek) yapan aileleri için kullanılsa da, helikopter ebeveynlik her yaşta çocuk için görülebilir. “Yürüme çağındaki çocuklarda, helikopter ebeveyn sürekli çocuğu gölge gibi takip eder, daima davranışlarını ve oyunlarını yönlendirir, tek başına kalması için hiç zaman tanımaz.” diyor Dr. Dunnewold. İlkokul çağında helikopter ebeveynlik, güvenilir öğretmen ve antrenörler bularak çocuğunu garantiye alma, onun arkadaş ve yapacağı aktiviteleri seçme ya da ev ödevi ve okul projeleri için orantısız yardım sağlama şekilleriyle kendini belli edebilir.
Aileler Neden Çocuklarının Çevresinde Dört Dönüyor?
Helikopter ebeveynlik bazı sebeplerle ortaya çıkmış olabilir. İşte bunu tetikleyen 4 yaygın sebep:
Kötü Sonuçlardan Korkma
Düşük not, ekip oluşturamamak ya da belli bir mesleğe sahip olamamak, özellikle de aile ilgisi ile önlenebilir durumlar gibi gözüküyorsa, ebeveynler için çok yıkıcı olabilir. Ancak AskDoctorG.com’un kurucusu Deborah Gilboa, “Birçok ebeveynin engel olmaya çalıştığı –mutsuzluk, mücadele, mükemmel olamama, zor çalışma, garanti olmayan sonuçlar ve benzeri durumlar- çocuklar için mükemmel öğreticilerdir ve aslında hayatı tehdit etmezler. Sadece böyle hissettirirler.”
Endişe Duygusu
Ekonomi, iş piyasası ve genel olarak dünyayla ilgili endişeler; aileleri çocuklarını korumak için onların hayatları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmaya zorlayabilir. “Endişe” diyor Dr. Daitch “çocuklarını acı ve hayal kırıklıklarından koruma inancıyla aileleri kontrole sürükleyebilir.”
Aşırı Telafi İsteği
Çocukken sevilmediğini, ihmal ya da göz ardı edildiğini düşünen yetişkinler kendi çocukları için bunu telafi etmek isteyebilirler. Aşırı dikkat ve gözlem, anne babaların kendi yetişmelerinde hissettikleri eksikliklerin sonucu olabilir.
Diğer Ebeveynlerden Kaynaklı Çevre Baskısı
Anne babalar diğer aşırı ilgili aileleri gördüklerinde, bu onları da aynı şekilde tetikleyebilir. “Bazen diğer aşırı ve helikopter ebeveynleri gözlemlediğimizde, bu bizi aynı şeyi yapmamız yönünde zorlar.” diyor Dr. Daitch. “Çocuklarımızın hayatlarına kendimizi sokmadığımızda, bu bize kolaylıkla kötü ebeveynler olduğumuzu hissettirebilir. Suçluluk bu dinamikte büyük bir bileşendir.”
Helikopter Ebeveynliğin Sonuçları Nelerdir?
Birçok helikopter ebeveyn aslında iyi niyetle başlar. “Çocuklarımız ve hayatlarıyla ilgili olmak ancak ihtiyaç duydukları bakış açısını kaybedip onlara zarar vermek arasında çok ince bir çizgi vardır.” diyor Dr. Gilboa. İlgili ebeveynliğin çocuklar için –sevgi ve kabul görme duygularının gelişmesi, özgüveninin artması ve o yetişirken kılavuzluk ve fırsatlar sunulması gibi- birçok faydası vardır. “Asıl problem, ebeveynliğin bir kez korku ve olabileceklere dayalı kararlar tarafından yönetilmesi, onların yanında değilken ya da her adımlarını yönlendiremediğimizde, öğrendikleri her şeyi akılda tutmak çok zor.” diye açıklıyor Dr. Gilboa. “Başarısızlık ve zorluklar, çocuklara yeni beceriler kazandırır ve , en önemlisi, onlara başarısızlık ve zorlukların üstesinden gelebilmelerini öğretir.”
Azalan güven ve özsaygı. “Helikopter ebeveynliğin ana sorunu ‘geri tepmesi’dir.” diyor Dr. Dunnewold. “Aşırı sorumlu ailelerin çocuklarına verdikleri mesajın altında yatan şey, aslında, ‘Bu şeyi kendim yapmam konusunda ailem bana güvenmiyor.’dur ve bu da özgüven eksikliğine sebep olur.”
Gelişmemiş Baş Edebilme Becerisi. Eğer aile çocuğun dağınıklığını toparlamak için sürekli orada olursa, -ya da daha ilk adımda sorunu ortadan kaldırırsa- çocuk nasıl kayıp, hayal kırıklığı ya da başarısızlıkla başa çıkabilmeyi öğrenir? Çalışmalar helikopter ebeveynliğin, çocukların kendi hayatlarının stresiyle uğraşırken kendilerini yetersiz hissetmelerine sebep olduğunu söylüyor.
Artan endişe. Mary Washington Üniversitesi’nden yapılan bir araştırma, aşırı ebeveynliğin çocuklarda yüksek düzeyde kaygı ve depresyona sebep olduğunu gösteriyor.
Hakgörme duygusu. Onların ihtiyaçlarına göre aileleri tarafından en iyi şekilde ayarlanmış sosyal, akademik ve atletik yaşamları olan çocuklar, bu gidişata alışmış olabilirler ve böylece bunu normal, zaten olması gereken bir şeymiş gibi görürler.
Gelişmemiş Yaşam Becerileri. Zihinsel ve fiziksel olarak bunları yapabilecek durumda olmalarına rağmen, çocuklarının ayakkabılarını bağlayan, tabaklarını yıkayan, öğle yemeğini hazırlayan, kıyafetlerini yıkayan ve okul süreçlerini takip eden aileler, çocuklarının tek başlarına bu becerilere hakim olmalarını engelliyor.
Helikopter Ebeveyn Olmaktan Nasıl Kaçınabilirsiniz?
Öyleyse, bir ebeveyn çocuğunun yeteneklerini kısıtlamadan ve önemli yaşam becerilerini öğrenmesini engellemeden onu nasıl sevip, özen gösterebilir? Dr. Gilboa şu tavsiyeleri sunuyor: “Anne babalar olarak, çok zor bir göreve sahibiz. Bir gözümüz şu an çocuklarımızda –stres faktörleri, dirençleri, duyguları- ve diğer gözümüz yetiştirmeye çalıştığımız gençler üzerinde olmalı. Onları buradan oraya götürmek –çocukluktan yetişkinliğe- bizler kadar çocuklarımız içinde sıkıntılı bir durum.” Pratik olarak, çocukların mücadele etmelerine, hayal kırıklığına uğramalarına izin vermek ve bir başarısızlık ortaya çıktığında onlara yardım etmek anlamına geliyor. Bu çocukların fiziksel ve zihinsel olarak yapabilecekleri görevleri yerine getirmelerine izin vermek demektir. Tabii ki 3 yaşındaki çocuğunuzun yatağını toplamak “etrafında dört dönmek” değildir. Ama 13 yaşındaysa evet. Dr. Gilboa’nın söylediği gibi, “Çocuklarımızın sorunlarını çözmede bir adım geride durmanın yararlarını akıldan çıkarmamak, bize ihtiyacımız olan kendinden emin ve özgüvenli çocuklar yetiştirmemiz konusunda yardımcı olacaktır.”
Çeviri: Lale Arslan
Kaynak: parents.com/parenting/better-parenting/what-is-helicopter-parenting/
