Ailelerin bebeklerine, yürüme çağındaki ve okul öncesi çağdaki çocuklarına okuma şekilleri; onların okumayı ne kadar sevecekleri ve bir gün kendi kendilerine nasıl kolayca okumayı öğrenecekleri üzerinde olağanüstü bir etkiye sahiptir. İşte size yatmadan önce uygulayabileceğiniz basit adımlar:
Zengin Görsel Açıklamalara Sahip Kitaplar Okuyun
5 yaş altındaki çocuklar için en az yararı olan kitaplar: basit fotoğraflı -görsel açıklamalar değil- ve az metinli olanlardır. Bol çizimli kitaplar ile karşılaştırıldığında, çocuk gelişimi için çok kritik olan konuşmaya başlama sürecini tetiklemiyor, diyor Ebeveyn-Çocuk Ev Programı‘nda (kar amacı gütmeyen, düşük gelirli aileler için ebeveyn-çocuk arasındaki erken sözel gelişime ve evde öğrenmeye katkı sağlayan bir program) Eğitim ve Destek Direktörlüğü yapan Michele Morrison. (Bu program The Reader’s Digest Vakfı tarafından desteklenmektedir.) Siz de bu klasik çocuk kitaplarından, her yetişkinin tekrar duymaya ihtiyacı olan alıntıları kaçırmayın.
Görsel Açıklamalara Dayanan Sorular Sorun
16-24 ay arasındaki çocuklar, günlük olarak sözlüklerine diğer yaşlarında olduğundan çok daha fazla kelime ekliyorlar, diyor Morrison. Kitap görsellerinden ilk ve en kolay öğrenilen ve sınıflandırılan kelimeler “köpek” ve “ağaç” gibi isimlerdir, diyor. Bir köpek resmi gördüğünüzde, yürüme çağındaki ya da okul öncesi çağdaki çocuğunuza “Köpeği görüyor musun?” “Köpeğin rengi nedir?” “Köpek ne yapıyor?” gibi bazı sorular sorun. Bu temel kelime bilgisi çocuklarınızın daha hızlı konuşmasına yardımcı olacaktır. Çok geçmeden, “köpek” “kahverengi köpek” olacak ve sonra “kahverengi köpek koşacak”. Bebeklerinizin düşündüğünüzden çok daha zeki olduğunu unutmayın.
Okurken Çocuğunuzu Kollarınızla Sarın
Bunu yapmanız çocuğunuzun “okuma”yı, yakın ve rahatlatıcı duygular ile ilişkilendirmesini sağlayacak ve nihayetinde, çocuğunuzun -şu an birçok anasınıfı için gerekli olan- sınıfta yüksek sesle okurken daha güvenli hissetmesine de yardımcı olacaktır, diyor Morrison.
Detayları Paylaşın
Kitap hakkında, bir yetişkin olarak sizin çok da önemsemeyeceğiniz şeylere dikkat etmesini sağlayın. Yazarın adını paylaşın ya da bir yazarın ne yaptığını anlatın, bir kitabın nasıl tutulduğunu, cümlelerin soldan sağa nasıl okunduğunu ve sayfaların nasıl çevrildiğini gösterin. Bu temel okuma adımlarını bilmek, küçük çocukların hazır olduklarında bağımsız bir şekilde okumalarını kolaylaştıracaktır.
Kurguları Gerçek Yaşam İle İlişkilendirin
Eğer okuduğunuz kitapta Ayşegül bakkala gidiyor ise, çocuğunuzun sizinle bakkala geldiği bir zaman hakkında konuşun onunla. 3 yaş ve üzerindeki çocuğunuza, hikaye ile ilgili diyalog kurabilmek için, açık uçlu sorular (kim, ne, nerede ve niçin) sorun. Kitabın kurgusu ile çocuğunuzun deneyimlediği gerçek yaşam arasında bağlantı kurmak, onun kitabı ve sözlüğüne kattığı kelimeleri daha iyi hatırlamasına yardımcı olacaktır.
Konuşmayı Ateşlemek İçin Okumadan Yararlanın
Tüm kitabı bitirmeniz aslında önemli değil, Asıl önemli olan, sizin okumanız boyunca geçen konuşmanın doğası. Sorulara (hatta hiç bitmeyecek gibi görünen sorulara!) kolayca yanıt verebilen ve onunla görüş alışverişinde bulunur tarzda konuşan bir ebeveyn, onların gerçek dünyadaki zihinsel beceri ve sosyal gelişimlerinin ilerlemesine büyük ölçüde yardımcı olacaktır. Ona görsellerle ilgili sorular sorun ve konuşmanın oradan akıp gitmesine izin verin.
İfadeleri Taklit Etmekten ve Saçma Sesler Çıkarmaktan Korkmayın
Booom! Güüüümm! Şşşşş! Bu tarz yansımadan türeyen kelimeleri telaffuz etmek biraz utandırıcı olabilir, ancak çocuğunuzun onları duymaya ihtiyacı var (ayrıca sizin bu komik tarafına bayılacak). Bu ses ve ifade çeşitliliği, çocuğunuzun daha büyük kelimeleri oluşturan fonem ya da ses birimlerini tanımasını sağlayarak, erken bir okuma-yazma becerisi rolünü üstlenecektir, diyor Morrison. Bu ses birimlerini tanımak ve duymak, kelimeleri tam konuşmasında çocuğunuza yardımcı olacaktır.
2 Yaş Altındaki Çocuklar için Etkileşimli Kitaplar Stoklayın
Kulakçık-kaldır (içinde birçok büyüklü küçüklü kulakçık, altında da çeşitli sürprizler, görseller, bilgiler bulunan eğlenceli, öğretici kitaplar), açılır-hareketli (3 boyutlu kitaplar) ve kabartma kitaplar, etkileşimli bir okuma ve dikkat süresi kısa olan çocuklar için çok iyidir, çünkü çocukların dikkatini çeker ve onunla meşgul olmasını sağlar. Bu kitaplar sadece dikkat çekmek için görünse bile, çocuklar büyürken onlara, okumanın farklı türlerinin kapılarını açar. Onlara düzenli olarak görsel açıklamalı kitaplar okumadan önce, bu etkileşimli kitaplardan bir tane okumaya çalışın, böylece her iki türe de ilgisini korumuş olursunuz.
Tahmin Soruları Sorun
“Fare ortalığı birbirine kattıktan sonra sence ne yapacak?”, “Afacan’ın sonrasında ne çizeceğini düşünüyorsun?” Çocuğunuza hikayede gelecekte olacaklar hakkında tahminini sorarak ya da kitapta daha önce neler olduğunu hatırlamasını sağlayarak, kendi kendilerine okumayı öğrenmelerine yardımcı olabilirsiniz.. Sonra, çocuğunuz ilk kez kitaptaki bir bölümü algıladığında, bıraktığı yeri hatırlamakta sorun yaşamayacaktır. Bu temel beceri okumayı daha eğlenceli yapar -hangi çocuk sonu tahmin etme yeteneğini sevmez ki?- ve çocuğunuza daha iyi bir hikaye anlatıcı haline gelmesinde yardım eder.
Renklere, Şekillere ve Sayılara Dikkatini Çekmek için Görselleri Kullanın
Saymayı bilmek en az okumayı öğrenmek kadar önemlidir -hatta daha önemli. Morrison’a göre, çocuğunuzun hafızadan 1’den 10’a kadar sayması önemlidir ancak gerçek dünyada şekilleri, renkleri ve numaraları anlayabilmek ve kavrayabilmek tamamen farklıdır. Siz okurken bu tür konuşmalar boyunca (Sepette kaç tane elma var? gibi) çocuğunuza sayıları ve diğer matematiksel çağrışımları anlayabilmesi için yardım edin. Bu onların gelecekte gerçek matematik problemlerini daha kolay analiz etmelerini sağlayacaktır.
Çocuğunuzun Rehberliğinde Hareket Edin
Çocuğunuzu hareketsizce oturtup, okumaya zorlarsanız, okumayı bir ceza olarak düşünecektir. Bunun yerine çocuğunuzun dikkat süresini takip edin. Dikkatini kaybettiğinde, odanın etrafında biraz koşabilir, ancak birkaç dakika sonra kitabına geri dönecektir. Çocuğunuz kaçtığında ya da sıkıldığında vazgeçmeyin. Siz kendiniz hikayeyi okumaya ve yorumlamaya devam edin; çoğunlukla meraktan geri döndüğünü göreceksiniz.
Çeviri: Lale ARSLAN
Kaynak: www.rd.com/advice/parenting/reading-to-kids/
